Godność człowieka

GODNOŚĆ CZŁOWIEKA

- łac. Dignitas; zasługa, wartość, osobista godność, zacność, uczciwość, dzielność moralna – cnota odniesiona tylko do człowieka; g. osoby ludzkiej, g. osobista, poczucie g. osobistej.
Godność człowieka jest jego naturalną właściwością, cechą każdego człowieka, istotą człowieczeństwa. Jako właściwość, cecha immanentna, jest darem Stwórcy. Stanowi zarazem potencjalność, którą należy aktualizować, a przez to doskonalić w działaniu.
W nauczaniu Kościoła godność człowieka stanowiła zawsze istotny punkt odniesienia. Św. Paweł Apostoł daje dogłębna wykładnie g.cz.: „Wszyscy bowiem dzięki tej wierze jesteście Synami Bożymi - w Chrystusie Jezusie. Bo wy wszyscy ochrzczeni w Chrystusie przyoblekliście się w Chrystusa. Nie ma już Żyda ani poganina, nie ma już niewolnika ani człowieka wolnego, nie ma już mężczyzny ani kobiety, wszyscy bowiem jesteście kimś jednym w Chrystusie Jezusie" (Ga 3,26-2 Cool

. Źródłem g.cz. jest dziecięctwo Boże, które zawdzięczamy jedności w Synu Bożym.
G.cz. przysługuje w równym stopniu każdemu, bez różnicy płci, rasy, narodowości, wyznania. W godności danej przez Boga każdy człowiek jest równy. Równość kobiety i mężczyzny ma uzasadnienie w akcie stworzenia człowieka mężczyzną i kobietą, natomiast taki sam udział w darze godności wynika z pochodzenia wszystkich ludzi od Adama i odkupienia wszystkich przez. Chrystusa.
G.cz. nierozerwalnie wiąże się z jego wolnością. Obejmuje ona wszystkie dziedziny życia człowieka i wszelkie jego relacje: z Bogiem, samym sobą, drugim człowiekiem, wspólnotami ludzkimi i ze środowiskiem naturalnym. Zdolność gospodarowania własną wolnością t kierowania własnym życiem ugruntowana jest w rozumnej naturze człowieka i w posiadaniu wolnej woli.
Ważną przestrzenią realizacji ludzkiej godności są wzajemne relacje z bliźnimi. Budowane muszą być na miłości, tym zasadniczym, obok wolności i prawdy, warunku ludzkiej godności.
G.cz. realizuje się w życiu społecznym. Człowiek został bowiem stworzony do życia we wspólnocie. Rodzi to szereg problemów związanych z respektowaniem własnej i cudzej godności. Owo respektowanie stanowi formę jej realizacji. Życie społeczne, podobnie jak we wspólnocie rodzinnej, musi się opierać na miłości i solidarności.
Godność człowieka zajmuje bardzo ważne miejsce w nauczaniu Jana Pawła II. Istota ludzkiej godności była przedmiotem filozoficznych poszukiwań ks. Karola Wojtyły, profesora KUL. W poszukiwaniach tych odwoływał się do filozofii starożytnej, do św. Tomasza z Akwinu oraz koncepcji I. Kanta i M. Schelera. Godność człowieka wynika z jego osobowej natury. Człowiek jest „kimś'", nie „czymś". Jest podmiotem istnienia i działania. Przewyższa swoją godnością wszystko, co stanowi świat przyrody, i zajmuje w nim centralną pozycję. Istotną cechą osobowej natury człowieka jest autodeterminizm. Człowiek, jako byt dynamiczny, spełnia się w wolności i poznaniu. Przyjęcie takiej ontologicznej koncepcji człowieka uzasadnia w pełni uznanie jego szczególnej godności.
K. Wojtyła rozważał g.cz. również w kategoriach etycznych i aksjologicznych. W jego koncepcji etyki godność stanowi wartość podstawową, a jej kryterium jest miłość. Na dążeniu do godności (godziwości) ufundowana jest moralność jako rezultat normy.
Godność przysługuje człowiekowi jako potencjalność, a aktualizuje się w czynie, w działaniu ze względu na moralność. Spełnianie się w czynie pozostaje w ścisłym związku z istotnym wyróżnikiem oso by ludzkiej, z samostanowieniem. Oznacza to, że osoba przyjmuje normę i ją stosuje ze względu na jej godziwość: „Godność człowieka może tylko polegać na prawym, na odpowiedzialnym użyciu ludzkiej wolności" [K. Wojtyła, Znak sprzeciwu, Kraków 1995, XIV, 4).
Jan Paweł II ukazuje godność jako daną i zadaną człowiekowi. Jako wartość wywołuje ona powinność dążenia do jej pełnego urzeczywistnienia. Jest to bardzo ważny czynnik ludzkiej aktywności.
Urzeczywistnienie ludzkiej godności wiąże się z trudem sprostania bardzo istotnemu wymogowi. Czyn człowieka powinien być motywowany wartościami, jakie pozwala osiągać. Powinien więc być bezinteresowny.
Właściwą odpowiedzią na G. Czł. jest MIŁOŚĆ.
G.cz. była i jest przedmiotem dociekań teologicznych Jana Pawła II. W tym ujęciu jej źródłem i uzasadnieniem jest Boże dziecięctwo i odkupienie. Przynależność do Chrystusa, umożliwiająca przybliżanie się do Boga i Jego obecność w człowieku, pozwala mu lepiej zrozumieć własną godność.
Teologiczne podstawy godności osoby ludzkiej odkrywają całe jej piękno zakorzenione w Bogu Stwórcy, który swój obraz odbił w duszy człowieka, objawił mu siebie, w swym Synu przyjął człowieczeństwo, by zbawić człowieka. G.cz. niejako dotyka samego Boga. Jej poniżenie jest więc obrazą Boga. Najpełniej rozważania te zostały przedstawione w pierwszej encyklice Jana Pawła II Redemptor hominis.
Niezniszczalna godność człwoieka stanowi podstawę społecznego nauczania Kościoła. Jan Paweł II wzbogacił je w kolejnych encyklikach i homiliach oraz przemówieniach. Obejmują one niezwykłe bogactwo zagadnień: człowieka w rodzinie, w pracy, w państwie, społeczeństwie i społeczności międzynarodowej.

5. Rodzina.